Deskundig in de rechtspraktijk: nuttig boek over gerechtelijk deskundige

Het inschakelen van een gerechtelijke deskundige is een effectief middel dat rechters en advocaten kunnen inzetten in een rechtszaak. Om hier meer bekendheid aan te geven, is onlangs het boek “Deskundig in de rechtspraktijk” verschenen, dat de rol van de deskundige uitgebreid toelicht. Onze conclusie: een zeer nuttig boek voor zowel rechters, advocaten en deskundigen.

 Het boek “Deskundig in de rechtspraktijk: het werk van gerechtelijke deskundigen belicht” is geschreven door drie gerechtelijke deskundigen op het gebied van IT: Jacques Honkoop (ook bestuurder van NVBI), Nico Keijser (bestuurder NVBI en LRGD) en Ernst PeterTamminga (bestuurder NVBI). Het is in juni 2016 verschenen bij uitgeverij deLex.

De rol van gerechtelijke deskundigen

Rechters hebben in rechtszaken te maken met twee soorten vragen: juridisch en inhoudelijke vragen. Om een voorbeeld te geven: bij een mislukte verbouwing zijn de juridische vragen of een bepaald contract geldig is en wie de juridisch aansprakelijke partij is. Rechters zijn getraind in het beoordelen van dit soort vragen en kunnen vaak de partijen hierover helderheid verschaffen.

Inhoudelijke vragen zijn voor rechters lastig: neem bijvoorbeeld de vraag of de verbouwing goed is uitgevoerd, of dat een opgeleverd huis bruikbaar en veilig is. Rechters zijn meestal geen bouwkundigen en kunnen deze vraag lastig beoordelen. Het is voor rechters ook lastig te beoordelen of door partijen zelf voorgestelde deskundigen dat inderdaad zijn: wie zelf geen bouwkundige is, kan moeilijk beoordelen of iemand anders een goed bouwkundige is. Om dit probleem op te lossen, is de gerechtelijk deskundige ingevoerd als rol: dit zijn erkende deskundigen die zijn geregistreerd door een beroepsvereniging. Voor rechters bevat dit boek geen nieuwe feiten, maar wel meer uitleg hoe gerechtelijk deskundigen te werk gaan. Hopelijk inspireert dit boek rechters om meer aandacht te besteden aan de inhoudelijke kant van zaken, bijgestaan door deskundigen. Iedereen heeft baat bij duidelijke uitspraken die ook de kern van het conflict raken.

Praktische adviezen

In theorie hebben gerechtelijk deskundigen geen extra boek nodig: om gerechtelijk deskundige te worden zijn er al opleidingseisen, en de echte regels zijn beknopt maar compleet beschreven in de leidraad gerechtelijk deskundigen van de Raad voor de Rechtspraak. In de praktijk is het echter prettig om meer tekst en uitleg te hebben over praktische zaken tijdens de uitvoering van het onderzoek. Met name de voorbeelden zijn nuttig om te lezen. Het zijn geen spannende voorbeelden, maar juist hele praktische zaken. Hieronder hebben we een paar voorbeelden samengevat:

Een praktisch punt dat in dit boek goed uitgelicht wordt, is dat de vragen en antwoorden van de deskundige inderdaad inhoudelijk moeten zijn. De rechter kan een deskundige beter geen juridische vragen stellen. Als dat toch gebeurt kan de deskundige deze beter niet in juridische termen beantwoorden, maar focussen op inhoudelijke waarnemingen. Men kan bijvoorbeeld niet vragen of er sprake is van slaafse nabootsing (juridische vraag). Wel kan men een deskundige vragen in welke mate A en B op elkaar lijken en wat mogelijke oorzaken zijn van de gelijkenis (inhoudelijke vraag).

Een andere vraag die veel deskundigen hebben, is hoe men omgaat met de rol van partijdeskundige. Voor deze rol (waarbij 1 partij de deskundige inschakelt) is geen leidraad beschikbaar. De auteurs raden aan om zoveel mogelijk de leidraad gerechtelijk deskundige te hanteren. De deskundige kan bijvoorbeeld voorstellen om ook hoor- en wederhoor toe te passen. Het is echter wel aan partijen zelf om te besluiten hier aan mee te werken. Bij SoftwareZaken zien we dat het partijdeskundigen-bericht iets vaker voorkomt dan het gerechtelijk deskundigenbericht. Het is daarom goed dat dit ook in dit boek besproken wordt.

Een andere praktische tip betreft de volgorde van hoofdstukken in een deskundigenbericht. Volgens het officiële model worden de antwoorden op vragen besproken voor het onderzoek. De auteurs raden een andere volgorde aan voor een beter leesbaar deskundigenbericht:

• Voorblad en gegevens
• Stukken
• Gestelde vragen
• Inrichting van het onderzoek
• Uitgangspunten
• Onderzoek en eigen beschouwing
• Antwoorden op vragen
• Hoor- en wederhoor, reactie, ondertekening en bijlages

Het boek eindigt met een aantal hoofdstukken door gastauteurs over deskundigenberichten in specifieke sectoren: Gerard Wuisman schrijft over de deskundige in het bestuursrecht. Jacques Sluysmans over het onteigeningsrecht en Paul Dellemijn over de arts-deskundige.

Conclusie

Dit boek is niet heel spannend maar wel een nuttig en bruikbaar boek bij de voorbereiding van een rechtszaak of als naslagwerk bij de vragen tijdens een rechtszaak. Het is goed leesbaar geschreven, bevat veel voorbeelden die eenvoudig te volgen zijn en geeft veel inzicht hoe een gerechtelijk deskundige te werk gaat in de praktijk.

Wie het boek wil bestellen kan terecht bij bol.com of bij managementboek. Wie op zoek is naar een gerechtelijk deskundige kan het beste terecht bij het officiële register LRGD. Voor IT-vragen houden we zelf ook de lijst IT-deskundigen bij, waar ik zelf ook op sta vermeld.