Interview: “AVG zorgt voor populariteit privacyvriendelijk Startpage”

De AVG zorgt ervoor dat bedrijven zich steeds bewuster worden van de zoekmachines die zij gebruiken. Dat zegt Christiaan Solcer, CMO van de privacyvriendelijke zoekmachine Startpage. Dat komt binnenkort met een serie nieuwe snufjes om precies met die situatie te helpen.

Solcer is CMO bij Startpage, een privacyvriendelijke zoekmachine die gebruik maakt van Googles algoritme, maar geen data verzamelt van gebruikers. Startpage werd in 1998 ontworpen door David Bodnick onder de naam Ixquick. Het was in de tijd dat Google nog maar net bestond, AltaVista een bekende naam was, en überhaupt maar weinig mensen wisten wat ze met een zoekmachine moesten. De kracht achter Startpage was niet de eigen zoekfunctie, maar de aggregatie van de topresultaten van juist verschillende zoekmachines.

Veel data verzamelen

Dat was tevens de tijd dat data nog lang niet zo interessant waren voor bedrijven als nu. Toch verzamelden precies die bedrijven, met Google voorop, bakken met gegevens over hun gebruikers. ‘Misschien handig in de toekomst’, was de gedachte – een niet helemaal onterechte, blijkt nu.

Sommige startups hadden zo hun bedenkingen bij die datahonger. “Wij verzamelden destijds ook heel veel persoonlijke data”, vertelt Solcer, “maar we deden er niks mee. Toen dachten we: ‘Wat nou als we nou helemaal níks opslaan van gebruikers?’ We hebben het immers toch niet nodig.”

Gebruikers niet te volgen

Dat gebeurde allemaal jaren voordat online privacy überhaupt een onderwerp van interesse werd. Startpage zag al vroeg in dat daar een mogelijk bestaansrecht lag en bouwde zijn zoekmachine met dat principe in het achterhoofd. Op de pagina stond weliswaar ‘Enhanced by Google’, maar er werd ook meteen doorgelinkt naar blogs en achtergrondpagina’s die diep ingingen op de privacyvriendelijke filosofie van het bedrijf.

Dat paste daar ook het verdienmodel op aan. Gebruikers worden niet gevolgd via een account (die zijn er niet op Startpage) of met tracking cookies, de inkomsten komen uit algemene advertenties die niet gebaseerd zijn op het surfgedrag.

Sterker nog, Startpage kan inmiddels niet eens meer inzien hoeveel mensen er zoeken. “Dat maakt het wel eens lastig voor marketeers”, zegt Solcer, “omdat we alleen weten hoeveel er gezocht wordt, maar we weten niet wát of door hoeveel gebruikers. We kunnen aan de taal wel goed zien waar de zoekopdrachten vandaan komen – niet verrassend komen relatief veel gebruikers uit Duitsland.

Groeimoment

Sindsdien groeit Startpage gestaag. Er zijn wel twee grote groeimomenten geweest volgens Solcer. “De eerste was toen Google aankondigde alle privacy policies bij elkaar te gooien. Dat was voor veel gebruikers een wake-up call. Ineens begonnen veel mensen te realiseren dat al die informatie zorgde voor een wel heel gedetailleerd persoonlijk profiel…”

Edward Snowden

Het andere groeimoment voor de dienst volgde een klein jaar later. De onthullingen van NSA-klokkenluider Edward Snowden toonden aan hoe de Amerikaanse inlichtingendienst toegang had tot al die informatie die Google jarenlang had verzameld voor advertentiedoeleinden.

Groei door de AVG

In de jaren sinds die onthullingen zette de groei wat minder hard door, maar inmiddels ziet Solcer opnieuw een opleving in interesse voor privacyvriendelijk zoeken. “De introductie van de Europese privacywet, de AVG, maakte het ineens heel interessant voor bedrijven om diensten als Startpage te gebruiken”, zegt Solcer.

Bedrijven staan er vaak niet bij stil wat een gigantische hoeveelheid informatie er over hun bedrijf bekend is bij zoekmachines. “Zeker grote bedrijven. Als je 20.000 man hebt die iedere dag vanaf één locatie informatie opzoeken over financiële zaken, over patenten, over wetgeving, over overnamekandidaten, noemt het maar op, dan kan dat heel veel zeggen over een bedrijf.”

Volgens Solcer ziet Startpage sinds de invoering van de privacywet een toename van interesse in privacyvriendelijke alternatieven voor het alomaanwezige Google.

Makkelijk voor CISO’s/CTO’s

Voor bedrijven is de maatregel ook laaghangend fruit: je hoeft alleen maar de standaardzoekmachine op de apparaten in een bedrijf te veranderen. “Dat is relatief weinig werk waar je wel meteen veel profijt van hebt”, zegt Solcer. Het is geen beleid waar CISO’s of CTO’s zich uren mee bezig hoeven houden. “Voor veel bedrijven heeft het veranderen van een zoekmachine geen heel hoge prioriteit, het is wel heel snel geregeld.”

Calculeerbaar risico

Privacy was vroeger nog een ingewikkeld, abstract onderwerp, zegt Solcer. Dat veranderde weliswaar iets met de Snowden-onthullingen, maar nog steeds is privacy erg persoonlijk. Maar de AVG zorgde ervoor dat bedrijven ineens beter gingen nadenken over hun privacybeleid, en daar hoort dit ook bij. Solcer: “Dan wordt het gebruiken van je zoekmachine ineens een bedrijfsrisico. Het gaat dan niet zozeer om het belang van privacy voor gebruikers, maar om een calculeerbaar risico.”

Toch zijn ook andere instanties zoals overheden met privacy bezig. Solcer en zijn collega’s horen in de wandelgangen dat Startpage bijvoorbeeld gebruikt wordt bij het Ministerie van Justitie of in het Europees Parlement.

Nieuwe zoekmachine

Een eigen zoekmachine met bijbehorende algoritmes bouwen is volgens hem niet te doen. “Wereldwijd zijn er maar vijf écht grote zoekmachines. Drie ervan (Google, Yahoo en Bing) komen uit Amerika, en dan heb je nog het Chinese Beidu en het Russische Yandex. Het kost miljarden om zoiets zelf te maken, dus je bent eigenlijk wel gedwongen Googles technologie te gebruiken.”

Solcer denkt dat er op dat gebied een grote kans ligt voor Europa. Hij verwijst naar zoekmachine Qwant, een zoekmachine van Franse makelij. De makers kregen de afgelopen jaren subsidies van een paar miljoen euro om de concurrentie aan te gaan met Google door een eigen zoekalgoritme te ontwikkelen. “Maar daarmee kun je nooit concurreren met de miljarden van Google.”

Wake-up call

Waarschijnlijk, denkt hij, moet het eerst een keer goed mis gaan voor overheden de noodzaak zien. De onthullingen van Edward Snowden waren dan misschien wel een wake-up call, maar dan vooral voor Amerika. “Er moet een groot schandaal ontstaan in Europa, zoals een enorm datalek. Dan zien politici in dat privacyvriendelijke alternatieven voor grote techdiensten nodig zijn.”

Maar om daar nou op te wachten… Startpage wil daarom zelf ook het belang van privacy duidelijk te maken, zowel voor individuën als bedrijven.

Nieuw design, nieuw verhaal

Om dat nieuwe mission statement kracht bij te zetten wordt de website in de komende maanden vernieuwd. “We krijgen een nieuw design, maar ook een nieuw verhaal. We proberen beter uit te leggen waarom privacy belangrijk is, wat je daar als individu aan hebt.”

Daarnaast krijgt ook het bestaande StartMail meer aandacht. De maildienst wordt hernoemd naar StartPage Mail en krijgt ook een nieuw design, én het wordt beter geïntegreerd in de website van Startpage zelf.

De privacystrijd tegen molochen als Google en Facebook is dus nog lang niet voorbij. Startpage laat zien dat er wel degelijk een markt is voor een alternatieve zoekmachine, vooral als die goed omgaat met je privacy. Die hoeft Google heus niet van de troon te stoten. Solcer: “We zijn niet anti-Google, maar we willen dat mensen zich bewust zijn van hun keuzes. Ze moeten een goed alternatief hebben.”

Discussie

Ook dit artikel bediscussiëren wij graag in de open Linkedin Groep ‘Information Security NL.(direct aanmelden)  Information Security NL is een gratis groep voor kennisdeling over informatiebeveiliging. Voor meer artikelen over privacy, kijk dan op onze pagina met alle privacy-artikelen.