Volg Software Zaken

Onderzoek naar auteursrecht op software

| Sieuwert van Otterloo | Other

computer-code-kjetikor-smallAuteursrecht op software leidt in de praktijk vaak tot vragen en meningsverschillen, omdat zowel de maker als de gebruiker van software belang heeft bij deze rechten. Door een auteursrechten-onderzoek te doen op broncode, kunnen auteursrechten en risico’s in kaart worden gebracht en problemen worden voorkomen.

Vrijwel alle software is beschermd door auteursrecht: het recht van de maker van de software om te beslissen wat er met zijn software gebeurd. Het doel van dit recht is om auteurs, bijvoorbeeld van boeken, maar dus ook van software, de mogelijkheid te geven om geld te verdienen met zijn werk en ervan te kunnen leven. Op zich een goed principe, maar bij software leidt auteursrecht tot onduidelijkheden of zelfs conflicten.  Bijvoorbeeld omdat software geleidelijk is gegroeid, bestaat uit meerdere delen of dat er gebruik gemaakt is van broncode van derden.

Situaties die in de praktijk voorkomen zijn bijvoorbeeld de volgende:

  • Een leverancier heeft een systeem ontwikkeld voor een opdrachtgever, maar wil delen van de code ook gebruiken voor andere klanten. Of heeft delen van code ontwikkeld voor andere klanten gebruikt
  • Een leverancier heeft een systeem ontwikkeld op basis van een bestaand framework.
  • De ontwikkeling van een systeem is geïnspireerd op een eerder systeem. Het is niet helemaal duidelijk wat deze inspiratie
  • Er is gebruik gemaakt van open source software in een systeem, en gebruikers eisen nu inzicht in of publicatie van de broncode.

In deze gevallen loont het om onderzoek te doen naar de broncode, om auteursrecht vast te stellen. Hiervoor is naast juridisch onderzoek en advies, vaak ook inhoudelijk onderzoek nodig. Hieronder is weergegeven hoe dit onderzoek wordt gedaan.

Onderzoekdoel en vraag
Om de resultaten van een onderzoek later te kunnen gebruiken, is het belangrijk dat het doel van het onderzoek en de gestelde vragen helder zijn. Alleen dan krijgt een onderzoek ook waarde in eventuele onderhandelingen of als bewijsmateriaal in een juridische procedure. Een goed doel van een onderzoek is het objectief en met feiten onderbouwd beantwoorden van een aantal onderzoeksvragen. De volgende onderzoeksvragen kan men bijvoorbeeld stellen:

  • Kan de opdrachtgever de software op de geplande manier gebruiken zonder inbreuk te maken op auteursrecht?
  • Welke auteursrechten en licenties zijn van toepassing op de software, en wat voor beperkingen geven deze op voor gebruik of publicatie van de software door de opdrachtgever?

Let op dat de vraag iets breder gesteld is dan “hoe kom ik aan het auteursrecht?”. Niet elke partij die software wil gebruiken hoeft de enige eigenaar van het auteursrecht te zijn.

Onderzoeksaanpak
In een onderzoek worden de gestelde hoofdvragen beantwoordt door ze op te delen in deelvragen, die samen het antwoord geven op de hoofdvraag. De deelvragen worden vervolgens in stappen beantwoordt. Bij auteursrecht gaat het om de volgende deelvragen:

  • Uit welke componenten is de software opgebouwd?
  • Door wie en wanneer is elke component gemaakt?
  • Wanneer, aan wie en hoe zijn auteursrechten overgedragen of zijn licenties verleend?

Bijzondere aandacht bij deze vragen gaat naar bibliotheken die gebruikt zijn waarvan vastgesteld moet worden of ze onderdeel uitmaken van de software. Ook kan het noodzakelijk zijn om te kijken naar open source licenties die van toepassing zijn op gebruikte componenten.

Benodigdheden voor onderzoek
De volgende informatie wordt gebruikt om deze vraag te beantwoorden:

  • De broncode van de meest recente versie van het programma
  • Informatie over het beoogde gebruik. Dit kan uit een projectplan of businessplan komen, of uit een interview met de opdrachtgever
  • Aanvullende informatie over door derden ontwikkelde componenten. Dit kan van Internet komen, uit IT-contracten of uit contracten met externe medewerkers.

Doorlooptijd van een onderzoek
De benodigde tijd van een onderzoek hangen af van twee factoren:

  • De omvang en complexiteit van de software
  • De eisen aan het eindrapport of de eindrapportage

In het eenvoudigste geval kan een onderzoek in twee dagen worden gedaan. Als de software complexer is, is meer aanvullend onderzoek nodig en afstemming en kan een onderzoek een paar weken duren.

Volgende stappen
Uit het onderzoek weet u hoe de auteursrechtelijke situatie in elkaar zit. Als hieruit volgt dat u inbreuk maakt of mogelijk zou maken, zijn er gelukkig meerdere stappen die u kunt ondernemen:

  • Herschrijven: u kunt vervangende software laten schrijven voor de delen die u niet mag gebruiken. Dit is een goede optie als het deel dat u niet mag gebruiken klein is.
  • Kopen: auteursrechten zijn overdraagbaar. U kunt partijen een bod doen op de auteursrechten.
  • Licenseren: Als de eigenaar zelf ook gebruik maakt van de software, kunt u waarschijnlijk de software niet kopen maar wel een licentie nemen.

Het is ook mogelijk dat er uit het onderzoek blijkt dat er geen sprake is van auteursrechtenschending, maar wel van andere rechten. Er kunnen bijvoorbeeld patenten worden geschonden, er kan sprake zijn van slaafse nabootsing of er is ‘content’ waarop auteursrecht rust. In deze gevallen kan extra ander onderzoek zinvol zijn.

Meer informatie
Een uitgebreide uitleg van auteursrecht staat op Ius Mentis, het weblog van Arnoud Engelfriet onder de noemer Veelgestelde vragen over auteursrecht.  Inclusief een bijlage auteursrecht en software. Wie echt de details wil weten, kan ook de auteurswet zelf lezen.  Er zijn specifieke bepalingen over computerprogramma’s die voor veel duidelijkheid zorgen.

Meer vragen
Heeft u vervolgvragen over auteursrecht op software, of wilt u een onderzoek op software laten uitvoeren, neem dan contact op met ons via de contactgegevens onderaan deze pagina.

Author: Sieuwert van Otterloo
Dr. Sieuwert van Otterloo (CISA, CIPP/E) is IT-deskundige met kennis van software-kwaliteit, IT-strategie, projectmanagement, privacy, en verantwoord gebruik van AI. Hij geeft les aan de VU, doet onderzoek aan de HU en geeft advies en doet reviews bij organisaties door heel Nederland. Hij oprichter en directeur van ICT Institute.